ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜਾਦਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ

 ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ (ਸੱਤ ਅਤੇ ਨੌਂ ਸਾਲ ) ਬਾਰੇ ਸਾਨੂੰ ਬੱਸ ਪੁਆਇੰਟ ਤੋਂ ਪੁਆਇੰਟ ਹੀ ਪਤਾ ਹੈ ਕੇ ਓਹਨਾ ਨੂੰ ਨੀਹਾਂ ਵਿਚ ਚਿਣ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਪਰ ਕੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਹੈ ਕੇ ਓਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਓਹਨਾ ਨਾਲ ਕੀ ਬੀਤੀ ਓਹਨਾ ਨੂ ਡਰਾਉਣ ਲਈ ਤੇ ਇਸਲਾਮ ਕਬੂਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿੰਨੇ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ....ਓਹਨਾ ਨਾਲ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀ ਕੀ ਵਾਪਰਿਆ ....?

1) ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਛੜੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈ ਦੋਨਾ ਸਿੰਘ ਹੰਡੂਰੀਆ ਦੀ ਬ੍ਰਿਜ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਲਿਖੀ ਕਿਤਾਬ "ਕਥਾ ਗੂਰੂ ਸੁਤਨ ਜੀ ਕੀ"  ਅਨੁਸਾਰ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਜਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਘੜੀਆਂ ਲਗਾ ਕੇ ਤੋਰ ਕੇ ਮੋਰਿੰਡੇ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ।

2) 9 ਪੋਹ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਮਾਤਾ ਜੀ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਸਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਮੋਰਿੰਡਾ ਵਿਖੇ ਕਾਲ ਕੋਠੜੀ ਚ ਭੁੱਖੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਕੱਪੜਾ  ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਠੰਡ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਓਸ ਕਾਲ ਕੋਠੜੀ ਵਿੱਚ ਕੱਟੀ ਠੰਡੀ ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਪਰ

3) 10 ਪੋਹ ਨੂੰ ਸਰਹੰਦ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਜਿਥੇ ਵਜੀਰ ਖਾਨ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਏਨੇ ਲੰਬਾ ਸਮਾਂ ਘੇਰਾ ਪਾ ਕੇ ਵੀ ਨਾ ਫੜ ਸਕਣ ਕਾਰਨ ਮਾਯੂਸ  ਪਰਤਿਆ ਸੀ ਤੇ ਜਦੋਂ ਓਸ ਨੂੰ ਮਾਤਾ ਜੀ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਜਾਦਿਆਂ ਦੀ ਗਿਰਫਤਾਰੀ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਓਸ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਮਾਂ ਤੇ ਪੁੱਤਰਾ ਦਾ ਮੋਹ ਓਸ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਖਿੱਚ ਲਿਆਵੇਗਾ ਤੇ ਮੇਰੇ ਅੱਗੇ ਝੁਕਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ

4) ਮਾਤਾ ਜੀ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਠੰਡੇ ਬੁਰਜ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ .. ਓਸ ਸਮੇਂ ਠੰਡੇ ਬੁਰਜ ਦੇ ਥੱਲਿਓ ਪਾਣੀ ਵਗਦਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਵਾ ਟਕਰਾਅ ਕੇ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਆਉਂਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਅੱਤ ਦੀ ਗਰਮੀ ਵਿਚ ਵੀ ਕੰਬਣੀ ਛੇੜ ਦਿੰਦੀ ਸੀ ਅੱਤ ਦੀ ਸਰਦੀ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਇਸ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ (ਇਹ ਬੁਰਜ ਹੁਣ ਢਾਹ ਕੇ ਨਵਾਂ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਪੰਥ ਦੋਖੀਆਂ ਵਲੋਂ)

5) ਮਾਤਾ ਜੀ ਤੇ ਬੱਚੇ ਠੰਡੇ ਫਰਸ਼ ਉੱਪਰ ਬੈਠ ਗਏ ਤੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਕੋਲ ਸਿਰਫ ਬੱਚਿਆ ਦੇ ਥੋਡੇ ਜਿਹੇ ਕੱਪੜੇ ਸਨ । ਓਸ ਰਾਤ ਵੀ ਓਹਨਾ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਕੁਝ ਨਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

6) ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਓਹਨਾ ਨੂੰ ਕਚਿਹਰੀ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ । ਡਾਕਟਰ ਗੰਡਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਨੱਕ ਦੀਆਂ ਟੋਡਰੀਆ ਲਾਲ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ ਬੁੱਲ ਨੀਲੇ ਤੇ ਹੱਥ ਠੰਡ ਨਾਲ ਬੇਹਾਲ ਹੋਏ ਪਏ ਸਨ

7) ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ ਜਦੋਂ ਨਾ ਮੰਨੇ ਤਾਂ ਇਹਨਾ ਨੂੰ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ 

੧) ਇੱਕ ਖਮਚੀ ( ਤੂਤ ਦੀ ਪਤਲੀ ਛਟੀ ) ਲੈ ਕੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਿਆਂ ਨੂੰ ਕੁੱਟਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਜੋ ਸੱਟ ਲੱਗਣ ਤੇ ਡਰ ਕੇ ਇਸਲਾਮ ਕਬੂਲ ਲੈਣਗੇ। ਇਸ ਨਾਲ ਓਹਨਾ ਦਾ ਮਾਸ ਉੱਭਰ ਗਿਆ ਤੇ ਕੋਮਲ ਸ਼ਰੀਰ ਉੱਪਰ ਨਿਸ਼ਾਨ ਪੈ ਗਏ । ਇਸ ਸਜਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਓਹਨਾ ਨੂੰ ਵਾਪਿਸ ਮਾਤਾ ਜੀ ਕੋਲ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

੨) ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਦੋਨਾ ਸਾਹਿਬਜਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿੱਪਲ ਨਾਲ ਬੰਨ ਕੇ ਗੁਲੇਲੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ( ਵਿਚੋਂ ਕਥਾ ਗੂਰੂ ਸੂਤਨ ਜੀ ਕੀ )

੩) ਸਾਹਿਬਜਾਦਿਆਂ ਦੀਆ ਉਂਗਲਾ ਵਿਚ ਪੁਲੀਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਅੱਗ ਲਗਾਈ ਗਈ ਕੇ ਚਮੜੀ ਸੜਨ ਨਾਲ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ ਡੋਲ ਜਾਣ ( ਡਾਕਟਰ ਗੰਡਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਨੁਸਾਰ)

੪) ਅਖੀਰ ੧੨ ਪੋਹ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਆਖਰੀ ਕਚਿਹਰੀ ਲੱਗੀ ਜਦੋਂ ਕਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਫਤਵਾ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਿਆਂ ਦਾ ਕਸੂਰ ਕੋਈ ਨਾ ਮਿਲਿਆ ਇਸ ਵਕਤ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫੇਰ ਸੁੱਚਾ ਨੰਦ ਨੇ ਰੋਲ ਨਿਭਾਇਆ ਤੇ  ਸਾਹਿਬਜਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਏ ਤਾਂ ਤੁਸੀ ਕੀ ਕਰੋਗੇ ਤਾਂ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਿਤਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਕੋਲ ਜਾਵਾਂਗੇ ਤੇ ਸਿੰਘ ਇਕੱਠੇ ਕਰਾਂਗੇ ਤੇ ਏਸ ਸੂਬਾ ਸਰਹਿੰਦ ਦਾ ਸਿਰ ਲਵਾਂਗੇ

ਸੁੱਚਾ ਨੰਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਫੇਰ ਫੜੇ ਗਏ ਫਿਰ ਕੀ ਕਰੋਂਗੇ? ਓਹਨਾ ਫੇਰ ਕਿਹਾ ਏਸ ਸੂਬੇ ਦਾ ਸਿਰ ਲਹਾਂਗੇ ? ਸੁੱਚਾ ਨੰਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਜੇ ਫੇਰ ਫੜੇ ਗਏ ?? 

ਤਾਂ ਅਖੀਰ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਾ ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਐ ਸੁੱਚਾ ਨੰਦ ਜਿਨਾ ਚਿਰ ਇਸ ਰਾਜ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਨਹੀਂ ਪੱਟੀ ਜਾਂਦੀ ਤੇ ਅਸੀਂ ਸਹੀਦ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਅਸੀ ਲੜਦੇ ਰਹਾਂਗੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸਿਓਂ ਆਵਾਜ਼ ਆਈ " ਬਾਗੀ ....ਬਾਗੀ.... ਹਕੂਮੱਤ ਦੇ ਬਾਗੀ ".... ਕਾਜ਼ੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹਨਾ ਹਕੂਮੱਤ ਦੇ ਬਾਗੀਆਂ ਨੂੰ ਨੀਹਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿਣ ਦਿੱਤਾ ਜਾਏ.......…

ਫੈਂਸਲਾ ਸੁਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਤੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਜਾ ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਦੱਸੀ ਕੇ ਕੱਲ ਸਾਨੂੰ ਨੀਹਾਂ ਵਿੱਚ ਚਣਵਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਭਾਵਨਾ ਤੇ ਰੱਬੀ ਕਮਾਈ ਓਸ ਰਾਤ ਆਪਣੇ ਪੋਤਿਆਂ ਤੇ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ....

ਇਤਿਹਾਸ ਦਸਦਾ ਹੈ ਕੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਗੱਠੜੀ ਵਿਚੋਂ ਨੀਲੇ ਚੋਲੇ ਛੋਟੇ ਸਾਹਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੇ ਪਾਏ ਦਸਤਾਰਾਂ ਸਜਾਈਆਂ ਅਤੇ ਦੋਹਾਂ ਦਾ ਮੱਥਾ ਚੁੰਮ ਕੇ ਵਿਦਾ ਕੀਤਾ

ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਸੀਤਲ ਅਨੁਸਾਰ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ ਬਾਬਾ ਫ਼ਤਿਹ ਸਿੰਘ ਥੋਡਾ ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਪਿੱਛੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਵੱਲ ਵੇਖਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦਾਦੀ ਜੀ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦੇ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੂੰ ਸੀ ਸਾਨੂੰ ਕਦੇ ਇਕੱਲਿਆਂ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ ਹੁਣ ਵੀ ਸਾਡੇ ਪਿੱਛੇ ਪਿੱਛੇ ਅਾ ਜਾਣਾ 

ਦੋਹਾਂ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਨੀਹਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿਣ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਕੰਧ ਗਿਰ ਗਈ ਤੇ   ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋਣ ਤੇ ਹੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੇ ਖ਼ੰਜਰ ਤਿੱਖੇ ਕਰ ਰਹੇ ਜ਼ਲਾਦਾਂ ਨੇ  ਦੁਬਾਰਾ ਫੇਰ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਇਸਲਾਮ ਕਬੂਲ ਕਰੋ ਅਜੇ ਵੀ ਮੌਕਾ ਹੈ ਓਸ ਵਕਤ ਆਵਾਜ਼ ਆਈ ਕਿ

" ਸੱਚ ਕੋ ਮਿਟਾਓਗੇ ਤੋ ਮਿਟੋਗੇ ਜਹਾਨ ਸੇ

ਡਰਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਕਾਲ ਕਿਸੀ ਸਹਿਨਸ਼ਾਹ ਕੀ ਸ਼ਾਨ ਸੇ

ਉਪਦੇਸ਼ ਅਪਣਾ ਸੁਣ ਲਓ ਜ਼ਰਾ ਦਿਲ ਕੇ ਕਾਨ ਸੇ

ਕਹਿ ਰਹੇ ਹੈ ਹੁਮ ਤੁਮ੍ਹੇ ਖੁਦਾ ਕੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਸੇ"

ਦੋਹਾਂ ਸਾਹਿਜ਼ਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਸਨ ਬੇਗ ਤੇ ਵਾਸ਼ਨਾ ਬੇਗ ਜਲਾਦ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗੋਡਿਆਂ ਦੇ ਥੱਲੇ ਲਿਆ ।ਪੌਣੇ ਗਿਆਰਾਂ ਤੋ ਸਾਡੇ ਗਿਆਰਾਂ (10:45 ਤੋਂ 11:30) ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਦੀ ਨਲੀ ਕੱਟ ਕੇ ਸਹੀਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ।

ਇਤਿਹਾਸਕ ਗ੍ਰੰਥ ਬੰਸਾਵਲੀ ਨਾਮੇ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕੇ

 ਬਾਬਾ ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਦੋ ਤੋਂ ਢਾਈ ਮਿੰਟ ਵਿੱਚ ਸਹੀਦ ਹੋ ਗਏ ਤੇ  ਬਾਬਾ ਫਤਹਿ ਸਿੰਘ ਲਗਭਗ ਅੱਧੀ ਘੜੀ ( ਬਾਰਾ ਮਿੰਟ) ਚਰਨ ਮਾਰਦੇ ਰਹੇ ਤੇ ਖੂਨ ਨਿਕਲਦਾ ਰਿਹਾ ਤੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਚਰਨ ਹਿਲਣੇ ਬੰਦ ਹੋ ਗਏ...

ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਉਹ ਪਹਿਲੂ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਈ ਇਤਹਾਸ ਕਾਰਾ ਨੇ ਬਿਆਨ ਤਾ ਕੀਤਾ ਪਰ ਓਸਨੂੰ ਚਿਤਰਾਤਮਕ ਤੌਰ ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਲਾਕਾਰ ਨੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਰੰਗ ਨਾ ਭਰਿਆ,ਮੇਰੇ ਭਤੀਜੇ (nephew) ਜੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਨਿਮਾਣੀ ਜਹੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਉਸ ਵਲੋਂ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੀ ਲਾਸਾਨੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ 🙏🙏🙏🙏

हम बस प्वाइंट से युवा राजकुमारों (सात और नौ वर्ष) की शहादत के बारे में जानते हैं, लेकिन क्या किसी को पता है कि इससे पहले उनके साथ क्या हुआ था कि उन्हें डराने और इस्लाम में परिवर्तित करने के लिए उन पर कितना अत्याचार किया गया था .... उनकी शहादत से पहले उनके साथ क्या हुआ था....?

 1) माता गुजरी जी से बिछड़े सिख भाई दोना सिंह हंडूरिया द्वारा बृजभाषा में लिखी गई पुस्तक "कथा गुरु सुतन जी की" के अनुसार छोटे राजकुमारों को घड़ी पहनकर मोरिंडा लाया गया था।

 2) 9 पोह की रात, मोरिंडा के मुर्दाघर में मां और छोटे भाई-बहनों को भूखा रखा गया और उन्हें कोई कपड़े नहीं दिए गए।

 3) 10 पोह सरहिंद लाया गया जहाँ वज़ीर खान निराश होकर लौटा क्योंकि वह इतनी लंबी घेराबंदी के बाद भी गुरु जी को पकड़ नहीं सका। मो उसे अपनी ओर खींचेगा और वह मेरे सामने झुकने के लिए मजबूर हो जाएगा

 4) माउंट जी और छोटे साहिबज़ाद कोल्ड टॉवर में कैद कर दिया गया था। अब क्या होगा यह अप्रत्याशित है (इस टॉवर को अब पंथ दोखियों द्वारा ध्वस्त और पुनर्निर्मित किया गया है)

 5) माँ और बच्चे ठंडे फर्श पर बैठे थे और माँ के पास कुछ ही बच्चे के कपड़े थे।  उस रात भी उन्हें खाने को कुछ नहीं दिया गया।

 6) दो दिन बाद उन्हें कोर्ट में पेश किया गया।  डॉ. गंडा सिंह के अनुसार साहिबजादा के नथुने लाल थे, होंठ नीले थे और हाथ ठंडे थे।

 3

 7) जब साहिबजादा ने अवज्ञा की, तो उन्हें प्रताड़ित किया गया

 3) साहिबजादा को चम्मच (पतले टुट) से पीटा गया ताकि वे घायल होने के डर से इस्लाम कबूल कर लें।  इससे उनका मांस निकल आया और कोमल शरीर पर निशान दिखाई देने लगे।  इस सजा के बाद उन्हें वापस उनकी मां के पास भेज दिया गया.

 2) अगले दिन दोनों साहिबजादों को पिंपल्स से बांध दिया गया और गोली मार दी गई (कथा गुरु सुतन जी की से)।

 ग) साहिबजादा की उंगली में लुगदी रखकर आग शुरू की गई थी और खाल के जलने से साहिबजादा हिल गया था (डॉ गंडा सिंह जी के अनुसार)।

 3

 2) अंत में जब पोह को अंतिम दरबार मिला जब काजी को फतवा देने के लिए कहा गया, तो साहिबजादा का कोई दोष नहीं पाया गया। कहा कि पिता गुरु गोबिंद सिंह के पास जाकर सिंह को इकट्ठा करेंगे और इस प्रांत का मुखिया सरहिंद लेंगे

 सुच्चा नंद ने कहा है कि पकड़े गए तो क्या करेंगे?  उन्होंने फिर कहा, क्या हम इस राज्य का मुखिया लेंगे?  सुच्चा नंद ने कहा फिर पकड़ा गया तो??

 फिर अंत में साहिबजादा जोरावर सिंह ने कहा, "हे सुच्चा नंद, जब तक इस राज्य की जड़ें नहीं उखड़ जाएंगी और हम शहीद नहीं होंगे, हम लड़ते रहेंगे। हर तरफ से आवाजें आईं,.. काजी ने कहा कि ये विद्रोही हैं। नींव में सरकार अंकित हो......

 निर्णय की घोषणा हो चुकी है और माता जी को सारी कहानी सुनाकर कल फाउंडेशन में हमारा चयन होगा।

 इतिहास के अनुसार, शहादत पर जाने से पहले माता जी ने छोटे राजकुमारों के नीले वस्त्रों को बंडल में सजाकर उनके माथे को चूमा और उन्हें विदा किया।

 सोहन सिंह सीतल के अनुसार सबसे छोटा पुत्र बाबा फतेह सिंह थोड़ा आगे जाकर माता जी को पीछे से देखता है और कहता है कि दादी जी माता जी की मृत्यु के बाद आप ही थे जिन्होंने हमें कभी अकेला नहीं छोड़ा।

 दो राजकुमारों की नींव में खोदी गई दीवार गिर गई और होश में आने पर खंजर को तेज करने वाले जल्लादों को फिर से इस्लाम में परिवर्तित होने के लिए कहा गया।

 "सच मिटा दोगे तो दुनिया से मिटा दोगे"

 अकाल किसी बादशाह या महिमा से नहीं डरता

 अपनी शिक्षाओं को दिल से सुनें

 मैं तुम्हारे भगवान की जीभ से कह रहा हूं "

 दोनों राजकुमारों को शासन बेग और वशना बेग जल्लादों ने उनके घुटनों के नीचे ले लिया।

 वंशावली के नाम से लिखे ऐतिहासिक पाठ द्वारा

 बाबा जोरावर सिंह दो से ढाई मिनट में शहीद हो गए और बाबा फतेह सिंह करीब आधे घंटे (बारह मिनट) तक उनके पैरों पर लात मारते रहे और खून बहता रहा और धीरे-धीरे उनके पैर हिलना बंद हो गए...

 सिख इतिहास का वह पहलू जो कई इतिहासकारों ने सुनाया है लेकिन किसी कलाकार ने चित्रित नहीं किया है, मेरे भतीजे जोरावर सिंह ने युवा राजकुमारों की अद्वि

तीय शहादत को मनाने का एक मामूली प्रयास किया है।

We know about the martyrdom of young princes (ages seven and nine) from Bus Point, but does anyone know what happened to them before that how much they were tortured to intimidate and convert to Islam  Was.... what happened to him before his martyrdom....?

  1) According to the book "Katha Guru Sutan ji Ki" written in Brijbhasha by the Sikh brother Dona Singh Handuria, who had separated from Mata Gujri ji, the younger princes were brought to Morinda wearing watches.

  2) On the night of 9 Poh, the mother and younger siblings were starved in Morinda's morgue and they were not given any clothes.

  3) 10 Poh was brought to Sirhind where Wazir Khan returned disappointed as he could not capture Guru ji even after such a long siege.  Mo will pull him towards him and he will be forced to bow down to me

  4) Mount Ji and Chhote Sahibzad were imprisoned in the cold tower.  What will happen now is unpredictable (this tower has now been demolished and rebuilt by the cult Dokhoi)

  5) The mother and the child were sitting on the cold floor and the mother had only a few baby clothes.  That night also they were not given anything to eat.

  6) Two days later he was produced in the court.  According to Dr. Ganda Singh Sahibzada's nostrils were red, lips were blue and hands were cold.

  3

  7) When Sahibzada disobeyed, he was tortured

  3) Sahibzada was beaten with a spoon (thin tusk) so that they accepted Islam for fear of being injured.  Due to this their flesh came out and marks started appearing on the soft body.  After this punishment, he was sent back to his mother.

  2) The next day both the Sahibzadas were tied up with pimples and shot (from Katha Guru Sutan Ji Ki).

  c) The fire was started by placing pulp in the finger of the Sahibzada and the burning of the skin shook the Sahibzada (according to Dr. Ganda Singh Ji).

  3

  2) Finally when Poh got the last court when the Qazi was asked to issue a fatwa, no fault of the Sahibzada was found.  Said that the father would go to Guru Gobind Singh and collect Singh and take Sirhind as the head of this province.

  Sucha Nand has said that what will you do if you are caught?  He said again, will we take the head of this state?  Sucha Nand said if you were caught then??

  Then finally Sahibzada Zorawar Singh said, "O Sucha Nand, till the roots of this state are not uprooted and we are not martyrs, we will keep fighting. Voices came from all sides,... Qazi said that these are rebels. Foundation  Government should be marked in

  The decision has been announced and we will be selected in the foundation tomorrow after narrating the whole story to Mother.

  According to history, before going to martyrdom, Mata ji tied the blue clothes of the little princes in bundles, kissed their foreheads and sent them away.

  According to Sohan Singh Setal, the youngest son Baba Fateh Singh goes a little further and looks at the mother from behind and says that after the death of grandmother, you were the only one who never left us alone.

  The wall dug into the foundations of the two princes collapsed and upon regaining consciousness the executioners who sharpened the dagger were again asked to convert to Islam.

  "If you erase the truth, you will erase it from the world"

  Famine is not afraid of any king or glory

  listen to your teachings by heart

  I'm saying with the tongue of your God"

  Both the princes were taken down on their knees by the executioners, Shasna Beg and Vashna Beg.

  by the historical text of the genealogy

  Baba Zorawar Singh was martyred in two to two and a half minutes and Baba Fateh Singh kept kicking on his feet for about half an hour (twelve minutes) and bleeding continued and gradually his legs stopped moving...

  The aspect of Sikh history that has been narrated by many historians but not depicted by any artist, my nephew Zorawar Singh has made a modest attempt to commemorate the unparalleled martyrdom of the young princes.