ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਕਰਕੇ ਜਾਂਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਾਪਸ ਆਉਣ 'ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।
ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਕਰਕੇ ਜਾਂਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਾਪਸ ਆਉਣ 'ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਤਰਕ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਗੁਲਾਮ ਦੇਸ਼ 'ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਕੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਵੱਈਏ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰੂਰ ਫਰਕ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਜੇਕਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਅਜਿਹੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਆਜ਼ਾਦ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨਾਲ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰੇਗਾ।
ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤਾ ਵਾਕ ਪੜ੍ਹੋ
ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਔਰਤ ਜਿਸਦਾ ਪਤੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿਵਲ ਸਰਵਿਸ ਅਫਸਰ( IAS ) ਸੀ। ਔਰਤ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਕਈ ਸਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ। ਵਾਪਸੀ 'ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਯਾਦਾਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਇਕ ਖੂਬਸੂਰਤ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ।
ਔਰਤ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਮੇਰੇ ਪਤੀ ਇੱਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸਨ ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਬੇਟਾ ਕਰੀਬ ਚਾਰ ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਮੇਰੀ ਬੇਟੀ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਕਈ ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਇੱਕ ਹਵੇਲੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਡਿਪਟੀ ਕਲੈਕਟਰ ਦੀ ਸੀ। ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕ ਡੀਸੀ ਦੇ ਘਰ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਹਰ ਰੋਜ਼ ਪਾਰਟੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ, ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬੁਲਾ ਕੇ ਮਾਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਹਰ ਕੋਈ ਜਿਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਜਾਂਦੇ ਸੀ, ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਣ ਸਮਝਦੇ ਸਨ। ਸਾਡਾ ਮਾਣ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨ ਇੰਨਾ ਸੀ ਕਿ ਮਹਾਰਾਣੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਐਨਾ ਜਾਣਦਾ ਹੋਏ ।
ਰੇਲ ਸਫ਼ਰ ਦੌਰਾਨ ਨਵਾਬੀ ਟੌਹਰ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਇੱਕ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਡੱਬਾ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਰਾਖਵਾਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਰੇਲਗੱਡੀ ਵਿਚ ਚੜ੍ਹਦੇ ਤਾਂ ਇਕ ਚਿੱਟੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਾਲਾ ਡਰਾਈਵਰ ਦੋਵੇਂ ਹੱਥ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੁੰਦਾ। ਅਤੇ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮੰਗਦਾ। ਇਜਾਜ਼ਤ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਟਰੇਨ ਚੱਲਦੀ ਸੀ।
ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਸਫ਼ਰ ਲਈ ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹੇ ਤਾਂ ਰਵਾਇਤ ਅਨੁਸਾਰ ਡਰਾਈਵਰ ਨੇ ਆ ਕੇ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮੰਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਕੁਝ ਬੋਲਦੀ, ਮੇਰਾ ਬੇਟਾ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਬੁਰੇ ਮੂਡ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਡਰਾਈਵਰ ਨੂੰ ਗੱਡੀ ਨਾ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਡਰਾਈਵਰ ਨੇ ਝੁਕ ਕੇ ਕਿਹਾ, “ਜੋ ਹੁਕਮ ਛੋਟੇ ਸਰਕਾਰ, ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਸਟੇਸ਼ਨ ਮਾਸਟਰ ਸਮੇਤ ਸਾਰਾ ਸਟਾਫ਼ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾ ਬੇਟੇ ਤੋਂ ਭੀਖ ਵਾਂਗ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮੰਗਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਆਖ਼ਰਕਾਰ ਬੜੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਕਈ ਚਾਕਲੇਟਾਂ ਦੇ ਵਾਅਦੇ 'ਤੇ ਰੇਲਗੱਡੀ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਲਈ ਮਨਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸਫ਼ਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ |
ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ, ਔਰਤ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਯੂਕੇ ਵਾਪਸ ਪਰਤੀ। ਉਹ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਲੰਡਨ ਪਹੁੰਚੇ, ਵੇਲਜ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਉਂਟੀ, ਮੇਥੀ ਵਿਖੇ ਉਸ ਦਾ ਠਹਿਰਾਉ ਦੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੂੰ ਰੇਲਗੱਡੀ ਰਾਹੀਂ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਮਹਿਲਾ ਆਪਣੀ ਬੇਟੀ ਅਤੇ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਬੈਂਚ 'ਤੇ ਬਿਠਾ ਕੇ ਟਿਕਟ ਲੈਣ ਗਈ ਤਾਂ ਲੰਬੀ ਕਤਾਰ ਕਾਰਨ ਕਾਫੀ ਦੇਰ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮਹਿਲਾ ਦਾ ਬੇਟਾ ਕਾਫੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਟਰੇਨ 'ਚ ਚੜ੍ਹਿਆ ਤਾਂ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਕੰਪਾਊਂਡ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪਹਿਲੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਦੇਖ ਕੇ ਬੱਚਾ ਫਿਰ ਗੁੱਸੇ 'ਚ ਆ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਰੇਲਗੱਡੀ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਸਫਰ ਕਰਨ ਲੱਗੀ ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਨੇ ਚੀਕਾਂ ਮਾਰ ਕੇ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। "ਉਹ ਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਇਹ ਡਰਾਈਵਰ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਉੱਲੂ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਸਾਡੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਰੇਲਗੱਡੀ ਚਲਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਪਾਪਾ ਨੂੰ ਕਹਾਂਗਾ ਕਿ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਜੁੱਤੀਆ ਮਾਰੇ ।" ਔਰਤ ਨੂੰ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣਾ ਔਖਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ "ਇਹ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਇੱਥੇ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਰਾਜੇ ਵਰਗੇ ਤੀਜੇ ਦਰਜੇ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਕੋਲ ਅਜਿਹੀ ਤਾਕਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਉੱਤੇ ਫ਼ਾਲਤੂ ਹੁਕਮ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ,ਖੁਦ ਦੇ ਦੀ ਹਉਮੈ ਨੂੰ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ।
ਅੱਜ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਤੱਕ ਗੁਲਾਮੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਅੱਜ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਵੀ ਆਈਪੀ ਲਈ ਘੰਟਿਆਂਬੱਧੀ ਸੜਕਾਂ 'ਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤੰਗ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦਾ। ਇਸ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਸਾਰੇ ਪੱਖਪਾਤਾਂ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਨੂੰ ਪਾਸੇ ਰੱਖ ਕੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਲੈਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨਾ। ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਗੱਲ ਇਹ ਗੁਲਾਮ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਤਿਆਗਣਾ ਤੇ ਲੀਡਰਾਂ ਅੱਗੇ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲੋਂ ਵਿਛ ਵਿਛ ਜਾਣਾ...
ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ ਮਨਾ ਕੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਧੋਖਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਜ਼ਾਦ ਹਾਂ, ਜਿਹਨ ਵਿੱਚੋ ਗੁਲਾਮੀ ਕੱਢਣੀ ਜਰੂਰੀ ਹੈ।
Comments
Post a Comment